سیدمحمود علیزاده‌طباطبایی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران

با بروز عکس‌العمل در فضای مجازی در التهابات سال گذشته یکی از خوانندگان جوانی که در برنامه عصر جدید صدا‌وسیما به‌ عنوان خواننده نسل جوان معرفی شده بود با روانشناسی جامعه به‌خصوص نسل جوان اقدام به سرودن و اجرای ترانه‌ای کرد که گوش‌های از دغدغه‌های نسل جوان را منعکس می‌کرد. اگرچه این اشعار به مذاق برخی خوش نیامد ولی دغدغه‌های نسل جوان است و عمدتاً ناشی از ناکارآمدی مسئولان کشور بوده است. براساس آنچه توسط وی منتشر شده، این خواننده بابت انتشار ترانه «برای…» به استناد ماده ۵۰۰ و ۵۱۲ قانون مجازات اسلامی به ۳ سال و ۸ ماه حبس بابت تبلیغ علیه نظام و تحریک و اغواء مردم به اغتشاشات محکوم شده و به‌عنوان مجازات تکمیلی به خلاصه‌نویسی دو کتاب حقوق زن در اسلام مرحوم شهید مطهری و زن در آیینه جلال و جمال آیت‌الله جوادی‌آملی و ساخت موسیقی علیه آمریکا و… محکوم شده است.
شروین حاجی‌پور صرفاً یک شخص نیست که با مجازات او بخواهیم از تکرار جرم پیشگیری کنیم. وی یک پدیده فرهنگی با بیش از ۴ میلیون دنبال‌کننده در فضای مجازی است که ویدئوی ساخته شده توسط وی «برای..» بازدید میلیونی داشته و پدیده فرهنگی را نمی‌توان با ابزار قضایی حل کرد.
دستگاه قضایی باید استقلال خود را حفظ کند و به وظیفه اصلی خود که اجرای عدالت است، بپردازد. دستگاه قضایی نباید ابزار اعمال اهداف سیاسی یا فرهنگی یا اقتصادی مسئولان باشد. وظیفه قوه قضائیه اجرای عدالت است، نه حفظ نظم و امنیت، قوه قضائیه باید به‌ عنوان داور بی‌طرف بین مردم و مردم و بین مردم و حکومت داوری کند و نقد حاکمیت نباید جرم‌انگاری شود. مرحوم شهید مطهری یا حضرت آیت‌الله جوادی‌آملی در کتابشان به شبهاتی پاسخ داده بودند که شاید جوابگوی برخی شبهات دهه ۵۰ و ۶۰ بود و این شبهات ناظر به انتشارات محدود آن زمان از آثار دگراندیشان بود.
ولی امروز که از زمین و زمان در فضای مجازی شبهه می‌بارد باید با زبان جدیدی با نسل جوان مواجه شد و اجبار و الزام به مطالعه کتاب این بزرگان بیش از اینکه در رفع شبهه‌ها موثر باشد موجب بدبینی نسل جوان به این آثار می‌شود و به درستی فرزند آقای جوادی‌آملی چنین مجازاتی را حرکت ضدفرهنگی نامید.
باید بدانیم ارزش‌ها ثابت هستند ولی روش‌ها تغییرپذیرند و به یاد داشته باشیم که توصیه امیرالمومنین این است که شرایط امروز را درک کنیم و بدانیم روش‌های دیروز کارگشا نیستند. امام على علیه‌السلام می‌فرمایند: لا تَقْسِروا اَوْلادَکُمْ عَلى آدابِکُم، فَاِنَهُمْ مَخْلوقونَ لِزَمانٍ غَیرِ زَمانِکُم؛ آداب و رسوم خود را به فرزندانتان تحمیل نکنید زیرا آنان براى زمانى غیر از زمان شما آفریده شده‌اند. [شرح نهج‌البلاغه ابن ابى الحدید ، ج۲۰، ص۲۶۷، ح۱۰۲]محتوای این ترانه را اگر از نظر حقوقی بررسی کنیم و مبنای داوری خود را قانون قرار دهیم، ملاحظه می‌کنیم اتهاماتی که به وی تفهیم شده، فعالیت تبلیغی علیه نظام موضوع ماده ۵۰۰ قانون مجازات، اغوا و تحریک مردم به اغتشاشات به قصد برهم زدن امنیت کشور موضوع ماده ۵۱۲ قانون مجازات است. اگر مبنای رسیدگی به پرونده آنگونه که در دادنامه آمده‌ است، ساخت موسیقی در ضدیت با نظام باشد، ملاحظه می‌شود محتوای ترانه معروف وی عمدتاً نقد اوضاع‌ و احوال جامعه است.
اگرچه بعضی از الفاظ به کار رفته در ترانه غیراخلاقی و غیرشرعی است ولی آیا هر عمل غیراخلاقی و غیرشرعی را می‌توان جرم‌انگاری کرد؟ ماده دوم قانون مجازات اسلامی صرفاً عملی را جرم می‌داند که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است. در متن ترانه که با عنوان ((برای)) نشر شده هیچ تعرضی به نظام جمهوری اسلامی نشده که بتوانیم ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی که فعالیت تبلیغی علیه نظام را جرم‌انگاری کرده بر آن تطبیق کنیم. این ماده مقرر می‌دارد:
هر کس علیه نظام جمهوری ایران یا به ‌نفع گروه‌ها و سازمان‌های مخالف نظام به هر نحو فعالیت تبلیغی نمایند به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد. موضوع این جرم فعالیت مستمر تبلیغی علیه حکمیت نظام جمهوری اسلامی ایران است در این ترانه اسمی از نظام جمهوری اسلامی یا انقلاب اسلامی یا مقامات عالی‌رتبه نظام برده نشده است و هیچ یک از ((برای))‌هایی که در این ترانه موجود است به کلیت نظام جمهوری اسلامی تعرضی نکرده و عمدتاً دغدغه‌های نسل جوان را مطرح کرده است.
ماده ۵۱۲ قانون مجازات اسلامی مقرر می‌دارد: هر کس مردم را به قصد برهم زدن امنیت کشور به جنگ کشتار با یکدیگر اغوا یا تحریک کند صرف‌نظر از اینکه موجب قتل و غارت شود یا نشود به یک تا پنج سال حبس محکوم می‌شود.
رفتار مجرمانه در این ماده قانونی اغوا و تحریک مردم به قتل و غارت است ولی در متن دادنامه آمده است: از باب اغوا و تحریک مردم به اغتشاشات به قصد برهم زدن امنیت کشور به تحمل سه سال حبس تعزیری… محکوم می‌نماید. از نظر حقوقی اغوا و تحریک، یعنی فریب دادن و انگیزش برای اقدامی ایجاد کردن. با مراجعه به متن ترانه «برای» ملاحظه می‌شود وی در این ترانه هرگز به مردم نگفته بروید و فلان کار را انجام دهید تا فرضاً آن را عملی که به تحریک مردم انجامیده، تلقی کنیم. اگرچه ممکن است برخی از الفاظ به کار رفته در ترانه «مثل برای رقصیدن، برای بوسیدن» از نظر عده‌ای الفاظ رکیک و غیرشرعی تلقی شود ولی اگر بنا بود برای این الفاظ کسی مجازات شود همه شعرا و ادبای پارسی مجرم بودند. ثانیاً در متن ۵۱۲ ماده متعلق اغوا و تحریک، قتل و غارت است نه اغتشاشات و تفسیر موسع قوانین جزایی پذیرفته نمی‌شود و قاضی صادرکننده رای، تحریک به اغتشاشات را به تحریک برای قتل و غارت تعبیر کرده که خلاف صریح متن قانون است. با منتفی شدن این دو عنوان مجرمانه که بر عمل شروین حاجی پور انطباق ندارند، مجازات اصلی به دلیل جرم نبودن عمل منتفی می‌شود و بالتبع مجازات‌های تکمیلی ممنوع‌الخروج یا ساختن موسیقی علیه جنایات آمریکا و جمع‌آوری نقض حقوق بشر از سوی دولت آمریکا و خلاصه‌نویسی از کتب شهید مطهری و آیت‌الله جوادی‌آملی و جمع‌آوری دستاوردهای انقلاب بلاموضوع خواهد شد.
قاضی صادرکننده دادنامه در سطر سوم رای آورده است: «ارشاد و هدایت کارشناسان در اصلاح رفتار متهم موثر نبوده است» منظور قاضی از کارشناسان، ضابطین قضایی است که به اشتباه توسط قضات امنیتی کارشناس شناخته می‌شوند.
ریاست محترم قوه قضائیه در دستورالعمل نحوه اعمال ریاست و نظارت مقامات قضایی بر ضابطین دادگستری به طور دقیق وظایف قضات را مشخص کرده و ضابطین قضایی را موظف به انجام دستورات مقامات قضایی نمودهاست. کارشناس اندیشمند مستقلی است که براساس دانش خود در موضوع پرونده اظهارنظر می‌کند و ضابط مقامی است که تحت امر مقام قضایی و با آموزش مقام قضایی دستورات مقام قضایی را انجام می‌دهد متاسفانه بعضاً قضات با سابقه امنیتی، اختیار خود را کاملاً به ضابطین واگذار می‌کنند و مقام خود را تا سطح پایین می‌آورند.
هدف از مجازات، اصلاح مجرم و پیشگیری از وقوع جرم است نه تحقیر مجرم. تعبیر سیئه در آیه شریفه ۴۰ سوره شوری «جزاء سیئهْ سییه مثلها…»، یعنی مجازات کار بد، کار بدی درست شبیه آن عمل است، برخی مفسران را بر آن داشته که این احتمال را مطرح کنند که مجازات به معنای آزار و ایذاء ذاتاً بد است هرچند به هنگام قصاص و کیفر ظالم کار پسندیده‌ای است.
آیا مطالعه کتاب‌های شهید مطهری و استاد جوادی‌آملی امر ناپسندی است که به‌ عنوان مجازات تعیین شده است؟ این کج‌سلیقگی قاضی است که یک امر پسندیده را به‌ عنوان مجازات تعیین می‌کند. قضات ما باید آگاه باشند که مقرر بوده در نظام، عدالت علی (ع) را برپا کنیم.
ابن الاثیر در تاریخش (ج ۴ ص ۲۸۷) روایت کرده:
عبیدالله بن حرجعفی به معاویه ملحق شد و در جنگ صفین یار او بود. او همسری در کوفه داشت که برادرش در اثر طول مدت غیبت عبیدالله او را به دیگری شوهر داد. عبیدالله چون خبر را شنید به سوی کوفه برگشت و نزد امیرمومنان شکایت کرد. حضرت علی به او فرمود: دشمن ما را یاری کردی و خیانت کردی!
عبیدالله گفت: آیا کار من مانع عدالت تو است؟ حضرت امیر فرمود: هرگز. سپس عبیدالله دادخواهی کرد و حضرت علی علیه‌السلام همسرش را به او برگرداند.
آنگاه عبیدالله به سوی شام بازگشت. حضرت نه او را به علت خیانت دستگیر کردند و نه او را به علت همراهی با دشمن در جنگ صفین محاکمه کردند و نه او را ممنوع‌الخروج کردند بلکه اجازه بازگشت را به او دادند و نه حق او را ضایع کردند و نه و هزار نه دیگر… الکامل فی التاریخ ج ۴ ص ۲۸۷.

منبع: روزنامه سازندگی